Powiedz STOP wykluczeniu transportowemu dzieci w Polsce!
Podpisz apel!
Pomóż nam zdobyć
10 000 podpisów.
Nasilanie się zjawiska wykluczenia transportowego w Polsce rozpoczęło się wraz z likwidacją połączeń autobusowych i kolejowych w latach 90-tych. W ostatniej dekadzie problem ten wyraźnie się pogłębił. Pandemia COVID-19 jeszcze pogorszyła sytuację. Ograniczona czasowo mobilność pasażerów stała się powodem likwidacji kolejnych linii, z których wiele nie zostało już przywróconych. W efekcie coraz więcej dzieci i młodych osób odczuwa poważne skutki wykluczenia komunikacyjnego.
Wykluczenie transportowe to brutalne podcinanie skrzydeł, zwłaszcza dzieciom i młodzieży, które z powodu ubóstwa, stanu zdrowia czy niepełnosprawności i tak znajdują się w trudniejszej sytuacji.
W Polsce wykluczonych transportowo jest blisko 15 milionów osób – to aż 40% populacji całkowicie lub częściowo pozbawione dostępu do transportu publicznego, a w konsekwencji podstawowych usług, m.in. medycznych czy edukacyjnych. Mieszkańcy obszarów wiejskich i peryferii miast, jeśli nie posiadają własnego samochodu, często uzależnieni są od pomocy rodziny i sąsiadów, a dzieci i młodzież od możliwości mobilnych swoich rodziców. Wykluczenie transportowe najbardziej dotyka osoby starsze oraz dzieci i młodzież, zwłaszcza z uboższych rodzin, osoby z problemami zdrowotnymi i niepełnosprawnością. Tym samym przyczynia się do pogłębiania nierówności i odbiera możliwości tym, którzy wsparcia potrzebują najbardziej.
Zgodnie z Konwencją o prawach dziecka ratyfikowaną przez Polskę każde dziecko ma prawo do edukacji, rozwoju swoich talentów i zdolności oraz uczestnictwa w zajęciach rekreacyjnych i życiu kulturalnym.
Tymczasem, z powodu wykluczenia transportowego w Polsce coraz więcej dzieci i nastolatków NIE MOŻE:
- uczestniczyć w zajęciach pozalekcyjnych – wyrównujących lub rozwijających zainteresowania;
- wybrać szkoły zgodnie ze swoimi zainteresowaniami i kompetencjami;
- korzystać z oferty kulturalnej i sportowo-rekreacyjnej;
- bezpiecznie dotrzeć na popołudniowe wydarzenia i spotkania z rówieśnikami.
Wykluczenie transportowe dramatycznie ogranicza możliwości, prowadzi do poczucia odrzucenia i ma ogromny wpływ na dobrostan psychiczny młodych ludzi. Brak zorganizowanego transportu naraża ich też na ryzyka związane z próbami przemieszczania się na własną rękę.
Powiedz STOP wykluczeniu transportowemu! Dołącz do naszego apelu i pomóż dzieciom w Polsce bezpiecznie podążać za marzeniami!
Stając w obronie praw dzieci i mając na względzie dobro, szczególnie tych narażonych na ubóstwo i zamieszkujących obszary wiejskie, UNICEF Polska apeluje do Ministra Infrastruktury o działania na rzecz przeciwdziałania wykluczeniu transportowemu wśród dzieci i młodzieży.
Apelujemy o:
- Diagnozę skali i specyfiki wykluczenia transportowego dzieci i młodzieży w Polsce oraz sposobów niwelowania go;
- Regularny monitoring problemów i potrzeb w zakresie korzystania z komunikacji publicznej na poziomie lokalnym, ze szczególnym uwzględnieniem dzieci i młodzieży najbardziej narażonych ze względu na miejsce zamieszkania i sytuację życiową (ubóstwo, niepełnosprawność, problemy zdrowotne);
- Uwzględnianie potrzeb i opinii dzieci i młodzieży w procesie planowania transportu publicznego;
- Wspieranie rozwiązań samorządowych umożliwiających dzieciom i młodzieży korzystanie z transportu publicznego bezpłatnie lub na preferencyjnych warunkach.
Apel UNICEF Polska o podjęcie działań na rzecz przeciwdziałania wykluczeniu transportowemu wśród dzieci i młodzieży
Szanowny Panie Ministrze,
Rozpoczynający się nowy rok szkolny niesie ze sobą wiele wyzwań dla uczniów i ich rodziców. Wypełnianie obowiązków szkolnych, uczestnictwo w zajęciach dodatkowych czy podejmowanie aktywności sportowych pozalekcyjnych to codzienność większości najmłodszych obywateli. Niestety część dzieci i młodzieży jest pozbawiona możliwości korzystania z dodatkowej oferty edukacyjnej, sportowej, kulturalnej czy nawet tej związanej z aktywnością obywatelską ze względu na brak lub ograniczony dostęp do transportu publicznego.
Zgodnie z Konwencją o prawach dziecka ratyfikowaną przez Polskę w 1991 roku każde dziecko ma prawo do edukacji, rozwoju swoich talentów i zdolności, uczestnictwa w zajęciach rekreacyjnych i życiu kulturalnym oraz prawo do wypoczynku i czasu wolnego. Realizacja tych praw nie powinna być uzależniona od dostępności transportu publicznego.
W 2022 roku EUROREG potwierdził, że wykluczenie transportowe dotyka kilkunastu milionów osób w Polsce, z czego dla 6 milionów powoduje to mniejsze lub większe trudności z wypełnieniem codziennych obowiązków1. Z licznych analiz eksperckich wynika, że wśród osób dotkniętych wykluczeniem są głównie dzieci i młodzież oraz osoby starsze. Brak lub ograniczony dostęp do transportu publicznego znacząco wpływa na jakość ich życia.
Z perspektywy dzieci i młodzieży wykluczenie transportowe oznacza:
- brak lub ograniczone możliwości w zakresie korzystania z zajęć pozalekcyjnych, zarówno tych wyrównujących jak i rozwijających zainteresowania – autobusy szkolne kursują głównie
w godzinach rannych oraz w godzinach zakończenia lekcji – pozostanie w szkole oznacza konieczność organizacji własnego transportu lub zbyt długie oczekiwanie na najbliższe połączenie2; - brak możliwości wyboru szkoły, najczęściej na poziomie ponadpodstawowym, zgodnie ze swoimi kompetencjami i zainteresowaniami – dostępność wybranych szkół niejednokrotnie oznacza konieczność dojazdu do placówki, a brak odpowiedniego połączenia powoduje, że część uczniów jest zmuszona korzystać z oferty edukacyjnej dopasowując ją do możliwości dojazdu a nie własnych preferencji;
- brak lub ograniczone możliwości korzystania z oferty kulturalnej lub sportowo-rekreacyjnej
– młodzież z obszarów wiejskich lub gmin ościennych dużych miast zmuszona jest niejednokrotnie rezygnować z udziału w wydarzeniach kulturalnych czy rekreacyjnych, jeśli nie uzyska pomocy ze strony rodziców lub znajomych posiadających własny samochód3; - wykluczenie z grona rówieśników – brak możliwości dotarcia na spotkanie z rówieśnikami
lub uczestniczenia w popołudniowych wydarzeniach szkolnych to skutek wykluczenia transportowego dzieci i młodzieży mający ogromny wpływ na ich dobrostan psychiczny
– w konsekwencji mogący prowadzić do poczucia odrzucenia i osłabienia więzi z rówieśnikami.
Mając na względzie dobro dzieci, szczególnie tych narażonych na ubóstwo i zamieszkujących obszary wiejskie, UNICEF Polska apeluje o wdrożenie następujących postulatów na rzecz przeciwdziałania wykluczeniu transportowemu wśród dzieci i młodzieży:
- Oszacowanie skali i specyfiki zjawiska wykluczenia transportowego wśród dzieci i młodzieży na poziomie ogólnopolskim oraz sposobów niwelowania go.
- Regularne monitorowanie problemów oraz potrzeb dzieci i młodzieży, szczególnie w wieku szkolnym w zakresie korzystania z komunikacji publicznej na poziomie lokalnym. Monitoring powinien uwzględniać szczególnie dzieci i młodzież zamieszkujące tereny peryferyjne miast, obszary wiejskie oraz potrzeby dzieci zagrożonych wykluczeniem społecznym (ubóstwo, problemy zdrowotne, niepełnosprawność).
- Uwzględnienie w procesie planowania transportu publicznego opinii dzieci młodzieży oraz ich potrzeb tak, aby umożliwić im pełną realizację swojego potencjału oraz korzystanie z usług edukacyjnych, medycznych czy sportowo-rekreacyjnych.
- Tworzenie rozwiązań umożliwiających samorządom realizację bezpłatnych przejazdów lub na preferencyjnych warunkach dla dzieci i młodzieży, szczególnie wśród dzieci zagrożonych ubóstwem
W imieniu UNICEF Polska, a przede wszystkim w imieniu najmłodszych obywateli naszego kraju, wyrażam nadzieję, że w planowanych przez Państwa działaniach na rzecz przeciwdziałania wykluczeniu transportowemu zostaną uwzględnione nasze postulaty, a wdrożone rozwiązania przyniosą wymierne efekty w najbliższym czasie.
Żywię głęboką nadzieję, że niniejszy apel spotka się z pozytywnym odbiorem Pana Ministra i wyrażam gotowość do współpracy na rzecz budowania rozwiązań na rzecz dzieci.
Z wyrazami szacunku,
Renata Bem
Dyrektor Generalna UNICEF Polska
***
1https://www.moja-ostroleka.pl/art/1687350004/polacy-wykluczeni-transportowo-gigantyczny-problem-o-ktorym-niewiele-sie-mowi, dostęp w dniu: 05.09.2023 r.
2Brak możliwości korzystania z dodatkowych zajęć to jeden z najczęstszych zgłaszanych problemów przez Młodzieżowe Rady Miasta, m.in. MRM Gdańsk, Wrocław, Konin.
3Kościńska J. et al., Wykluczenie Transportowe w Województwie Mazowieckim - Raport z Badań, Miasto Jest Nasze, 2021, https://mazowsze.miastojestnasze.org/resources/Wykluczenie-transportowe-w-wojewodztwie-mazowieckim-raport.pdf
Pracownicy UNICEF pomimo wielu utrudnień, niejednokrotnie z narażeniem zdrowia i życia, docierają do najtrudniej dostępnych miejsc, aby ratować życie i zapewniać szanse na lepsze jutro dla każdego dziecka. Dzięki wsparciu Darczyńców niesiemy pomoc dzieciom poszkodowanym w kryzysach humanitarnych na całym świecie. Pomagamy m.in. w Ukrainie, Syrii, w krajach Rogu Afryki, czy Maroku i Libii.
Jeśli chcesz pomóc nam zapewnić środki niezbędne do ratowania dzieci, kliknij TUTAJ.
